Baharın Müjdecisi Hıdırellez Bayramı
Haber-Yazı: Melis Ciddioğlu
Hıdırellez Bayramı…
Hıdırellez, büyük bir çoğunlukla Anadolu ve Balkanlarda yaşamakta olan halklar arasında biliniyor. Eskiden “Hızır Günü” denilen Hıdırellez, halk arasındaki yaygın inanca göre, Hızır ile İlyas’ın bir araya geldikleri ya da buluştukları gündür. Hızır ile İlyas’ın buluştukları günün anısına iki ismin birleşmesinden doğan Hıdırellez kavramı da böyle ortaya çıkmıştır.
Hıdırellez 6 Mayıs günü kutlanmaktadır. Anadolu’da ve Balkanlar coğrafyasında 6 Mayıs günü yaz mevsiminin başlangıcı olarak kabul edilir. Halk arasındaki inanca göre, 6 Mayıs’tan 8 Kasım’a kadar süren 186 gün Hızır günleri, 8 Kasım’dan 6 Mayıs’a kadar geçen süre ise kış günleri olarak kabul görmektedir.
Yine 6 Mayıs’ta bülbülün güle kavuştuğuna inanılır. Çoğu yerde bundan dolayı dilekler kâğıtlara yazılarak 6 Mayıs gecesi gül ağaçlarının dallarına bağlanır. Sabah olduğunda ise dilekler gül ağaçlarından alınarak suya bırakılır. Bazıları da dileklerinin gerçekleşmesi için gül ağaçlarının altına dileklerini simgeleyen resimler çizerler. Anadolu’da Hıdırellez akşamında evdeki her kişi için yedi fasulye ya da yedi nohut ekilir. Kişilerin başına gelebilecek kötülüklerin ekilen bu fasulye ya da nohutlara gelmesi dilenir.
HIDIRELLEZ ÇOK ESKİ BİR GELENEK
Hıdırellez çok eski bir gelenektir. Bu geleneğe ait törenler baharın gelmesiyle başlar ve bahar mevsimi içerisinde devam eder. Geçmişte Hıdırellez günü kadın, erkek, büyük, küçük her kesimden insanlar tercihen beyaz giysiler giyerek eğlenceye çıkarlardı. Çünkü inanç ve geleneğe göre Hızır da beyaz elbiseler giymiştir. Hızır’ın gezdiği kabul edilen yeşil yerlerde dolaşarak, her derde deva olarak bilinen 41 çeşit çiçekler toplanır, salıncaklar kurulur, ateşler yakılır, türküler söylenir ve oyunlar oynanırdı.
Asur, Sümer, Hitit gibi birçok uygarlıklardan süzülerek gelen bu törenlerin ve geleneklerin inançsal sebepleri şöyle sıralanır; Sağlık ve şifa, yeşillik ve bahar, bereket ve bolluk, uğur ve şans, mucize ve keramet, talih ve kısmet.
Bugün Hıristiyanlarca da baharın ve doğanın uyanmasının ilk günü olarak kabul edilir. Bu günü Rum Ortodokslar Aya Yorgi, Katolikler “Aziz George” günü olarak kutlamaktadırlar.
Çeşitli etnik ve dini kesimlerin inancı ve kültürü olan Hıdırellez’in, UNESCO’nun ‘İnsanlığın Somut Olmayan Kültür Mirası Listesi’ne alınması amacıyla 2010 yılında çalışmalar da başlatılmıştır.
HIDIRELLEZ RİTÜELLERİ
Hıdırellez, 5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gece çeşitli ritüellerle kutlanıyor.
Anadolu’nun bazı yerlerinde Hıdrellez Günü yapılan duaların ve isteklerin kabul olması için sadaka verme, oruç tutma ve kurban kesme adeti vardır. Kurban ve adaklar “Hızır Hakkı” için kesilir. Yapılan tüm bu hazırlıklar Hızır’a rastlamak amacına yöneliktir. Baharın ilk kuzusu yenildiği zaman sağlık ve şifa bulunacağına inanılır.
6 Mayıs’ta sabah saatlerinde kırlardan çiçek veya ot toplayıp suda kaynatılır. Daha sonra bu su içildiğinde bütün hastalıklara iyi geleceğine, bu su ile kırk gün yıkanıldığında ise gençleşip güzelleşileceğine inanılır.
Hıdırellez gecesi Hızır’ın uğradığı yerlere ve dokunduğu şeylere feyz ve bereket vereceği inancına yönelikte çeşitli uygulamalar yapılır.
Yiyecek kaplarının, ambarların, kilerlerin ve para keselerinin ağızları açık bırakılır.
Ev, bağ, bahçe, araba isteyen kimseler, Hıdrellez gecesi gül ağacının altına istediklerinin küçük bir modelini çizerlerse Hızır’ın kendilerine yardım edeceğine inanılır. Dilekler 6 Mayıs gecesi kırmızı kurdeleye bağlanıp gül ağacına asılır. Sabaha karşı ise asılan dilekler ağaçlardan alınıp dualar eşliğinde suya bırakılır. Bir yıl boyunca dileklerinin yerine gelmesi beklenir.
Bazı kimseler de ateş yakıp dualar ederek dilek dilerler. Sonrasında yaktıkları ateşin üstünden atlarlar.
6 Mayıs gecesi soyulan elma kabukları yastığın altına konulur. Böylece rüyada kadın ya da erkeğin evleneceği kişiyi gördüğü söylenir.
Hıdırellez’in bir başka geleneği ise nar patlatmaktır. Yere atılarak patlatılan narın yıl boyu bereket getireceğine inanılır.
Büyük şehirlerde daha az olmak üzere, kasaba ve köylerde Hıdrellez için önceden hazırlıklar yapılır. Bu hazırlıklar, evin temizliği, üst-baş temizliği, yiyecek-içeceklerle ilgili hazırlıklardır. Temiz olmayan evlere Hızır’ın uğramayacağı düşünülür.
Hıdırellez’de yüreğinizden geçtiği gibi dua edebilir, dileğinizi dileyebilirsiniz. Umarım tüm dilekleriniz kabul görür…
HER YIL OLDUĞU GİBİ BU YIL DA COŞKUYLA KARŞILANIYOR
Her yıl Anadolu’dan Balkanlara ve bir çok coğrafyada coşkuyla kutlanan Hıdırellez Günü, belediyeler başta olmak üzere aralarında çeşitli sivil toplum örgütleri ve derneklerin de bulundukları yerlerde çeşitli etkinlikler düzenlenecek.
Birçok ilde ve ilçede meydanlarda bir araya gelen vatandaşlar, geleneksel kutlama ritüellerini gerçekleştirmek için baharın gelişini selamlıyor.
Her yıl 5 Mayıs akşamı başlayarak günlere yayılan belediyelerin kutlamaları, bu yıl 14 Mayıs tarihinde yapılacak genel seçimler nedeniyle iki gün sürecek. 2023 yılının en geniş katılımlı programlar İstanbul, İzmir ve Edirne’de yapılıyor.
İSTANBUL
İstanbul, baharın gelişi olarak kutlanan Hıdırellezi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) hazırladığı Hıdırellez Şenliği’yle kutlayacak. İBB, binlerce yıllık Hıdırellez geleneğini yaşatmak için gerçekleştireceği etkinlik Yenikapı Etkinlik Alanı’nda olacak. 5 Mayıs saat 16.00’dan başlayan aktiviteler, konserler ve birbirinden renkli yarışmalar düzenleniyor. Dilek Ağacı’dan Hıdırellez Ateşi’ne kadar Hıdırellez geleneğini simgeleyen tüm etkinlikler halkla buluşacak.
5 Mayıs’ta başlayan Hıdırellez şenliği etkinlik programı
16:00 – Alan Açılış / Dj Müzik
17:30 – Seyyah
18:50 – Dans Şov
19:00- Ahırkapı Büyük Roman Orkestrası
20:25 Dans Şov
20:45- Suzan Kardeş
22:30 Dzambo Agusevi Orkestra
ALAN – ALTERNATİF SAHNE ETKİNLİKLERİ
Müzik ve Dans Grubu ile Alan Turu
Müzik ve Dans Performansı
Flamenko Dans Atölye ve Gösterisi
Müzik ve Dans Grubu ile Alan Turu ve Gösteri
Yarışmalar
İZMİR
İzmirli yurttaşlar, baharın başlangıcı ve doğanın uyanışı tarihi olarak kabul edilen Hıdırellez Günü’nü eski Buca Cezaevi alanında hazırlanan birbirinden renkli konser ve çeşitli etkinliklerle kutladı.
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin hazırladığı Hıdırellez etlinliği 5 Mayıs saat 18.00’de başladı ve kutlamalar renkli etkinliklerle devam etti. Sokak sanatçılarının performanslarını sergileyeceği etkinliklerde alanda hazırlanan projeksiyon cihazıyla film gösterimi, DJ Uğur Ablak ve Tepecik Orkestrası katılımıyla konserler gerçekleştirildi.
İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından 5 Mayıs’ta başlayan etkinlik ile beraber, ilçe belediyeleri de kendi kutlamalama programlarını gerçekleştirecek.
EDİRNE
Edirne Belediyesi tarafından her yıl geleneksel olarak 5-6 Mayıs tarihleri arasında hazırlanan Hıdırellez Günü etkinlikleri gerçekleştirildi. Kakava Hıdırellez Şenlikleri’nin 2 gün süren programı Saraçhane Stadı girişinde düzenlendi.
Kakava Hıdırellez Şenlikleri, 5 Mayıs 2023’te saat 18.00’de Sarayiçi yolunda yer alan Saraçhane Stadı girişinde başladı. Sarayiçi’nde gerçekleştirilecek olan programda Çeribaşı Fikri Ocak ve Başkan Gürkan açılış konuşmalarını yaparak ardından dev Kakava Ateşi yakıldı ve halka pilav ikramı yapıldı. Edirne Belediye Bandosu konseri, Mor-iz Ritim ve Halay Grubu’nun gösterisi ile devam eden etkinlikler Göksel Zurna ve ekibinin sahne performansı ile devam etti.
Şenlik programı, 6 Mayıs’ta 05.00 ile 06.00 saatleri arasında Sarayiçi’nde devam ederek yurttaşların dilekleri Dilek Ağacı’na bağlandı ve niyetler nehre atıldı. Programın ikinci günü şenliğe katılan yuttaşlara simit ve çay ikramı ile son buldu.
Etkinliğinin ikinci günü programında, Edirne Belediyesi’ne bağlı Halk Oyunları Ekibi Roman Dans Gösterisi ile sahne aldı.
Kaynaklar:
Sînemaya Serbixwe – www.sinemayaserbixwe.com