Haber-Yazı: Salih Gülenç

Sinema mirasını korumak ve film kültürünü yaygınlaştırmak amacıyla kurulan ve İstanbul Kadıköy Belediyesi’nin destekleri ile faaliyetlerini sürdüren Sinematek/Sinema Evi iki ya da üç aylık sürelerde gerçekleştirdiği programlarla film gösterimleri, söyleşi, panel, konferans, sergi ve bir çok diğer etkinlikler ile sinema seyiricisinin sinema sanatı ve film kültürü ile daha bilinçli, derin ve güçlü bağlar kurmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Sinema kültürü ile ilgili arşiv çalışmaları da yapan Sinematek/Sinema Evi tüm dünyaki var olan Sinematekler gibi sanatsal ve tarihi değer taşıyan, modern tarihe yön veren ve sinema sanatı tarihi açısından önemli bir çok klasik-kült filmi sinema izleyicisi ile buluşturuyor. Sinematek’in 25 Nisan’dan 25 Haziran tarihlerini kapsayan Nisan-Haziran programı belli oldu.

Sinema sanatındaki film kültürünü ve kolektif sinema belleğini savunan, Türkiye ve Fransa’da sinematek alanında yaptığı çalışmaları tanınarak bu alandaki çalışmalarını devam ettiren akademisyen ve yönetmen Jak Şalom’un öncülüğünde ve İstanbul’un Kadıköy Belediyesi’nin katkıları ile kurularak çalışmalarını sürdüren Sinematek/Sinema Evi, her yıl periyodik olarak belli dönemlerde gerçekleştirdiği seçkilerden oluşan film gösterimleri, söyleşi, seminer, panel, atölye, konferans, sergi gibi çeşitli sanata dair etkinlikler ile dünya sinema ve film kültürünün yaygınlaştırılması amaç edinmiştir. 42. Uluslararası İstanbul Film Festivali programına bu yıl ev sahipliği yapacak mekanlar arasında da yer alan Sinematek-Sinema Evi’nin 2023 ilk bahar aylarını kapsayan programında film gösterimlerinin yanı sıra, fotoğraf sergisi, sektör buluşmaları, film eğitimi atölyeleri ve söyleşi gibi bir çok etkinliği sinema severler ile buluşturacak. Sinematek/Sinema Evi, geçen sene Temmuz ayı içerisinde yaşamını yitiren Yeşilçam’ın ünlü yönetmeni ve “Bereketli Topraklar Üzerinde” (1980), “Ayna” (1984), “Mavi Sürgün” (1993) gibi sinema tarihi açısından klasik olmuş bir çok filmi ile tanınan Erden Kıral’ın çektiği 1983 yapımı “Hakkari’de Bir Mevsim” filmini restore ederek sinema izleyicisine ulaştıracağını açıkladı.

“Luchino Visconti Retrospektifi”

Sinematek’in 25 Nisan ve 25 Haziran tarihleri arasında sinema severlerle buluşacak ilk bahar programı İstanbul İtalyan Kültür Merkezi- Sinematek iş birliliği ile gerçekleştirilecek. Ödüllü yönetmen ve son çektiği “Kurak Günler” filmi ile ses getiren Emin Alper Sinematek-Sinema Evi’nin sanat yöntemenliğini yürütüyor. “Luchino Visconti Retrospektifi” için bir tanıtım yazan yönetmen Emin Alper, İtalyan Yeni Gerçekçilik akımının önde gelen temsilcilerinden olan ve eserleri ile dünya sinema tarihine damgasını vuran yönetmenlerden Luchino Visconti sinemasını filmleri ile ilgili düşüncelerini dile getirerek yönetmenin filmleri hakkında dönemsel, sanatsal ve tarihi açılardan bilgiler vererek Visconti sinemasının önemini vurguluyor.*

İtalyan Yeni Gerçekliği akımının önemli yönetmenlerinden olan ve kendine özgün ve farklı bir sinema dili oluşturarak sinema sanatı açısından en estetik eserler yaratan sinemacılardan birisi olarak görülen Luchino Visconti’in “Vaghe stelle dell’Orsa” (1965) filmi dışında bütün uzun metrajlı filmlerinin “Luchino Visconti Retrospektifi” başlıklı bölümde gösterimleri yapılacak. Vizyona girdiği dönemde dünyadaki sinema çevreleri ve sinemacılarca büyük bir ilgi gören ve aynı zamanda Visconti’nin ilk filmi olan “Tutku” (Ossessione, 1942), İtalyan yazar Giovanni Verga’nın bir kitabından sinema için uyarlanan ve Yeni Gerçekçilik akımının başyapıtlarından birisi olarak görülen “Yer Sarsılıyor” (La Terra Trema, 1948), “Bellissima” (1951), “Senso” (1954), büyük edebiyatçı Dostoyevski’nin Beyaz Geceler adlı romanından sinemaya uyarlanan (Le notti bianche, 1957), “Düşman Kardeşler” (Rocco e i suoi fratelli, 1960),  Uluslararası Cannes Film Festivali’nden Altın Palmiye (büyük ödül) ödülünün sahibi olan “Leopar” (Il gattopardo, 1963), “Yabancı” (Lo straniero, 1969), “Aile Tablosu” (Gruppo di famiglia in un interno, 1974) ve “Masum” (L’innocente, 1976) filmlerin yanı sıra Visconti’nin “Alman Üçlemesi”ni oluşturan üç filmi “Lanetliler” (La Caduta Degli Dei, 1969), “Venedik’te Ölüm” (Morte a Venezia, 1971) ve “Ludwig” (1973) de izleyici tarafından izlenebilecek.

‘İranlı Kadınlar Konuşuyor’ başlıklı film seçkisi

Sinematek’in ilkbahar programı kapsamında Uçan Süpürge Uluslararası Kadın Filmleri Festivali ve Another Gaze/Another Screen’ın işbirliği ile “İranlı Kadınlar Konuşuyor: Tarih, Sanat, Direniş’” başlıklı film seçkisi ve ‘Buradayız Ayaktayız’  başlıklı bir fotoğraf sergisi sanat severler ile buluşacak. Geçen yıl Eylül ayında 22 yaşındaki Mahsa Jîn Amini’nin öldürülmesinin ardından İran’da başlayan isyan bir çok kente yayılmış ve yüzlerce kişinin ölümüyle devam eden süreç içerisinde kadınlar ‘Kadın, Yaşam, Özgürlük’ sloganıyla sokağa çıkarak yaşam tarzına karışılmasına tepki göstererek özgürlük taleplerini yükseltmişti. İran şehirlerine yayılan ve tüm halkı etkileyen protestolara dünyanın her yerinden destek ve dayanışma çağrıları paylaşılmıştı. İran’da yaşanan özgürlük mücadelesi ile dayanışmak ve süreçte şekillenen feminist mücadeleye dikkat çekmek amacıyla İranlı Kadınlar Konuşuyor: Tarih, Sanat, Direniş’ adlı bir film seçkisi hazırlayan Sinematek, seçki içerisinde yer alan filmler ile sürece İran’lı kadınların gözünden bakmayı ve farkındalık yaratmayı hedefliyor. Sinematek/Sinema Evi, Uçan Süpürge Uluslararası Kadın Filmleri Festivali ve Another Gaze/Another Screen’ın ortaklığı ile gerçekleştirilecek film seçkisinde dört uzun metrajlı belgesel, altı kısa metrajlı filmin yer aldığı 10 film Türkiye’de ilk defa sinema seyiricisi tarafından izlenebilecek.

Film seçkisi kapsamında Bani Khoshnoudi’nın çektiği “Sessiz Çoğunluk Konuşuyor” (The Silent Majority Speaks, 2010), Firouzeh Khosrovani’nin yönetmenliğini yaptığı “Bir Ailenin Röntgeni” (Radiograph of a Family, 2020), Maryam Tafakory’ın “İran Çantası” (Irani Bag, 2021), Mania Akbari tarafından çekilen “Ne Cüretle Bunu İstersin” (How Dare You Have Such a Rubbish Wish, 2022) gibi bir çok film yer alıyor. Sylvina Boissonnas ve Claudine Mulard’in birlikte yönettikleri 1979 yılında vizyona giren “İranlı Kadınların Kurtuluş Hareketi: Milat” (Le mouvement de libération des femmes iraniennes: année zéro), Mina Keshavarz’ın 2020 yapımı “Tehlike Altında Yaşama Sanatı” (The Art of Living in Danger) filmlerinin gösterileceği programda “Kuşaklararası Aktarımlar” (Inter-Generational Transmissons” başlıklı seçkide Sepideh Farsi imzalı “Doğmamış Çocuğa Mektup” (Letter to an Unborn Child, 1988), Parastoo Anoushahpour ve Faraz Anoushahpour’ın birlikte çektikleri “Yoldan Görüntüler” (Pictures of Departure, 2018), Katayoun Jalilipour’ın “İçimdeki Ses: Hakikatin Parçaları” (Gut Feelings: Fragments of Truth, 2021), Niki Kohandel tarafından çekilen “Özgür Serçe” (The Sparrow is Free, 2021) ve Nahid Rezaei’nin “İpekten Hayaller” (Dream of Silk, 2003) kısa filmlerinin de gösterimi yapılacak. Ayrıca programda, İranlı yönetmen Mania Akbari’nin Uçan Süpürge ve Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği’nin desteğiyle Sinematek’e konuk olarak bir söyleşi gerçekleştireceği açıklandı.

‘Buradayız Ayaktayız’ fotoğraf sergisi

“İranlı Kadınlar Konuşuyor” başlıklı program kapsamda gerçekleştirilecek olan ‘Buradayız Ayaktayız’ adlı fotoğraf sergisi İran’daki kadınların mücadelesinden ilhamını alarak kadınların süreç içerisindeki hikayelerine odaklanıyor. Saliha Yavuz küratörlüğünde gerçekleştirilecek olan fotoğraf sergisinde, fotoğraf sanatçıları Ata Kam, Bahar Samadi, Can Ünlü & Fulya Çetin, Claudine Mulard, Pegah Derakhshan Rokni ve Yeşim Paktin’ın eserleri, Sophie Keir & Kate Millett arşivinden fotoğraflar ve ünlü İranlı şair ve yönetmen Füruğ Ferruhzad’dan alıntılar da fotoğraf severler tarafından ziyaret edilebilecek.

Tiyatro ve sinema sanatçısı Ivan Mosjoukine filmleri ‘Sessiz Perşembe’ seçkisinde

Sinematek/Sinema Evi’nin her programda sinema tarihi’nin sessiz film gösterimlerini içeren bölümü ‘Sessiz Perşembe’ bölümünün Nisan-Mayıs aylarındaki yeni programında kapsamında Rus tiyatro ve sinema sanatçısı Ivan Mosjoukine’’nin yer aldığı filmler gösterilecek. ‘Sessiz Perşembe: Sürgünde Bir Yıldız, Ivan Mosjoukin’ başlıklı programda Ivan Mosjoukine’nin oyuncu olarak yer aldığı filmler ve yönettiği bir filmi gösterilecek Eye Filmmuseum’da sessiz sinema küratörlüğü görevi yapan Elif Rongen-Kaynakçı’nın danışmanı olduğu, Kurukahveci Mehmet Efendi’nin sponsorluğunda ve katkıları ile hazırlanan program kapsamında bir çok filmde oyuncu olarak yer alan Ivan Mosjoukine’in yönetmenlik kariyerinde yönettiği iki filmden birisi olan “Cehennem Ateşi” (Le brasier ardent, 1923) adlı filmi ile Mosjoukine’in oyuncu olarak dahil olduğu tek kopyası Danimarka film arşivinde mevcut olup zor bulunabilen filmlerden biri olan Rus yönetmen Vladimir Strizhevsky’in çektiği 1929 yapımı “Çarın Yaveri” (Der Adjutant des Zaren) filmi de sinema severler tarafından izlenebilecek.

‘II. Sektör Buluşmaları’

Sinema-film sektöründe çalışmalarını sürdüren sektör profesyonelleri ile film endüstrisine dair bilgi alarak iş imkanlarını araştırmak ve sektörde aktif çalışmak isteyen sinemaseverleri biraya getirecek olan “Sinematek Günleri 1. Sektör Buluşmaları” programının ilki geçen yıl Haziran ayının ilk haftası gerçekleştirilmişti ve program kapsamında Kürt yönetmenler Rûken Tekeş ve Mehmet Alî Konar’ın katılımları ve yönetmen-yazar ve sinema araştırmacısı Soner Sert’in moderatörlüğünde “Kürt Sinemasında Yeni Yönelimler” başlıklı bir söyleşi de gerçekleştirilmişti.

Sinema Adası’nın organizasyonu ile düzenlenecek olan ‘II. Sektör Buluşmaları’ 2-3-4 Haziran tarihlerinde Sinematek/Sinema Evi’nin Köşk Etkinlik Salonu, Cam Bina Toplantı Odası ve Onat Kutlar Sinema Salonu’nda bir dizi etkilik ile sinema sektörü temsilcileri ile sinema severleri buluşturacak ve sinema sektörü hakkında fikir edinilmesine yardımcı olacak. Sektörü buluşmaları fikir ve senaryo için fon bulma süreci, yönetmenin oyuncu seçimi, film yapımcıları için filmin dağıtımı ve pazarlanması, kısa film yapımından dijital platformlara yönelik içerik üretimine kadar farklı başlıklardaki konular üzerinde duruyor. Geçen yıl ilk defa düzenlenen “Sektör Buluşmaları” programı yoğun bir ilgi görmüştü.

Paneller, söyleşiler ve atölyeler ile gerçekleştirilecek olan “Sinematek Günleri 2. Sektör Buluşmaları” üç gün süresince 10:00-18:00 saatleri arasında 8 oturum, 1 atölye ve bahçede gerçekleştirilecek 1 genel katılımlı söyleşi tasarlanan etkinliklerden oluşuyor.

42. İstanbul Film Festivali ve KINO 2023

Sinematek/Sinema Evi, İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın (İKSV) bu yıl 42. defa gerçekleştireceği İstanbul Film Festivali programının gösterimlerinin yapılacağı mekânlardan birisi olarak sinema seyiricisine ev sahipliği yapacak. Alman sinemasında yer alan son bir sene içinde çekilmiş dikkat çeken ve ödüllü film örneklerinden biri seçki sunacak olan ‘KINO 2023: Alman Filmleri Türkiye’de’, Goethe-Institut’e bağlı German Films’in destekleriyle 25-20 Nisan tarihlerinde düzenleniyor.

‘KINO 2023’ programı, Türkiye Almanya Film Festivali’nde Sophie Linnenbaum’in çektiği En İyi Film ödülünün sahibi olan “Figüranlar” (The Ordinaries, 2022) filminin gösterimi ile başlayacak ve Christian Petzold’ın Berlin Film Festivali’nden ödül kazanan Kızıl Gökyüzü (Roter Himmel, 2023) ve Angela Schanelec’in Müzik (Music, 2023) filmlerinin gösterimi yapılacak. Hem kurmaca hem de belgesel filmlerle farklı türler ve sinemasal yaklaşımları barındıran film seçkisinde Margarethe von Trotta’nın “Ingeborg Bachmann: Çölün Kalbine Yolculuk” (Ingeborg Bachmann: Riese in die Wüste), Claudia Müller’in “Elfriede Jelinek: Dili Esaretten Kurtarmak” (Elfriede Jelinek: Die Sprache von der Leine lassen, 2022), Alice Agneskircher’in “Benimle Sinemaya Gel” (Komm mit mir in das Cinema, 2022), Helena Wittmann’ın Etten Çiçekler (Human Flowers of Flesh, 2022) ve Ann Oren’in Piaffe (2022) filmleri gösterilecek.

“Hakkari’de Bir Mevsim” filmi restore ediliyor

Sinematek/Sinema Evi, geçen yıl vefat eden ve “Bereketli Topraklar Üzerinde” (1980), “Ayna” (1984), “Mavi Sürgün” (1993) gibi bir çok filmi ile tanınan yönetmen Erden Kıral’ın 1983 yılında çektiği ve senaryosu şair Onat Kutlar ile Erden Kıral’a ait olan “Hakkari’de Bir Mevsim” filmini restore edeceğini duyurdu. Ferit Edgü’nün 1977 yılında yayımlanan “O” isimli romanından sinema perdesine uyarlanan “Hakkari’de Bir Mevsim” Ferit Edgü’nün er-öğretmen olarak gittiği Hakkari’ye bağlı Pirkanis köyünde yaşadıklarını gerçek ile düşü kurgulayarak şekilde bir anlatımla aktardığı romandan film olarak çekilmişti. Kadiköy Belediyesi tarafından restorasyon alanında ilk yapılacak olan çalışma olan “Hakkari’de Bir Mevsim”in restorasyonu Kurukahveci Mehmet Efendi’nin katkılarıyla ve Atlas Post Production tarafından hazırlanacak.

Senaryosunu, Türk Sinematek Derneği’nin kurucularından şair Onat Kutlar’ın yazdığı filmin başrolünde tiyatro ve sinema sanatçısı Genco Erkal yer alırken Şerif Sezer, Rana Cabbar, Erol Demiröz, Macit Koper, Zeynep Irgat ve Berrin Koper gibi usta oyuncular da filmde oynamıştı. 1980 darbe döneminde yasaklanan “Hakkari’de Bir Mevsim” filmi 1983 yılında Uluslararası Berlin Film Festivali’nden Gümüş Ayı ve FIPRESCI (Uluslararası Film Eleştirmenleri Federasyonu) ödüllerini ve 1988 yılında SİYAD Ödülleri’nde En İyi Senaryo, En İyi Görüntü Yönetmeni ile filmin başrol oyuncusu Erkan Yücel’e verilen Özel Ödül’ü kazanmıştı. “Hakkari’de Bir Mevsim” film olarak sinemaya uyarlandığı edebiyatçı Ferit Edgü’nün “O” romanı, “Demsalek Li Hekarîyê” ve “Le Hekarî Demsalek” isimleri ile Brahîm Ronîzêr ve Nejdet Kaya tarafından iki defa Kürtçe’nin Kurmancî lehçesine çevrilmişti ve 2020 yılında Lîs Yayınları tarafından yayınlanmıştı.

Bilgi ve program için: sinematek.kadikoy.bel.tr

Sînemaya Serbixwe – www.sinemayaserbixwe.com